Rzeszów
Święto Paniagi

Ulica 3 Maja (dawna Paniaga) jest jedną z najstarszych ulic miasta. Jej powstanie wiąże się z nadaniem Rzeszowowi praw miejskich (w roku 1354), chociaż sama droga istniała już wcześniej. Początkowo była to droga gruntowa, czasem wzmocniona faszyną. Jej rola znacząco wzrosła na początku XVII wieku wraz z budową przez nowego właściciela Rzeszowa, Mikołaja Spytka Ligęzę, zamku. Odtąd łączyła ona bowiem siedzibę właścicieli miasta z rzeszowską farą, a wkrótce i z ufundowanym przez nich klasztorem Ojców Bernardynów. Początkowo, z oczywistych względów, nazywana Zamkową, wkrótce, wraz z budową przy niej Konwentu Pijarów (poł. XVII w.), stałą się Pijarską. Do końca XVIII w. nie zaszły już większe zmiany w zabudowie ulicy, na której dominowały małe, zwrócone szczytami do ulicy drewniane, parterowe domki z otaczającymi je ogrodami. Po I rozbiorze Polski, obok Rynku i Nowego Miasta, ulica 3 Maja była trzecim ośrodkiem handlowo-usługowym i administracyjnym Rzeszowa. W przejętym przez zaborców kolegium Pijarów umieszczono gimnazjum rządowe (jedną z pięciu takich szkół w Galicji), a w klasztorze starostwo, niemiecką szkołę ludową, aptekę i mieszkania. Wdrożono także nowe przepisy przeciwpożarowe, które zakazywały w miastach budowy drewnianych domów. Zniknąć miały także ich słomiane i gontowe dachy. Wkrótce wzdłuż ulicy zaczęła pojawiać się murowana, zwykle dwukondygnacyjna zabudowa. W XIX w. ulicę zaczęto nazywać Pańską (w rzeszowskiej gwarze – Paniagą). Oświetlały ją w tym czasie lampy naftowe, które na początku XX wieku zastąpiono gazowymi. Mniej więcej w tym samym okresie ulicę wybrukowano granitową „kostką galicyjską”. W roku 1911 ulicę rozświetliły lampy elektryczne. Obecną nazwę ulica uzyskała w 1891 roku, a okazją do tego były obchody setnej rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Współcześnie ulica posiada zwartą zabudowę. Tworzą ją domy oraz kamienice mieszczańskie, powstałe głównie w XIX i w początkach XX wieku, a także reprezentacyjne gmachy użyteczności publicznej – budynki: I LO (d. gimnazjum), Muzeum Okręgowego oraz dwóch banków. Wyjątek stanowią jedynie domy mieszkalne nr 12a i 14 wzniesione już po wojnie, w miejscu tych spalonych przez Niemców w 1944 r., oraz powojenny budynek najstarszego rzeszowskiego kina „Zorza”. Od 2003 r. obchodzone jest Święto Paniagi, w ramach którego organizowane są koncerty, pokazy, warsztaty oraz Jarmark Rękodzieła.