Dębica
Opony, to tylko dodatek!
Opracowanie trasyDariusz MazurekDługość trasy4,5 kmDo odwiedzenia29 PKFinansowanieTrasa sfinansowana przez jej autora
Pierwsze, co przychodzi nam na myśl, gdy słyszymy hasło „Dębica”, to zwykle „opony”. Ale początki przemysłu oponiarskiego w tym mieście sięgają zaledwie roku 1937, kiedy to polski rząd podjął decyzję o lokalizacji tutaj filii poznańskiego „Stomilu” – będącej elementem większej całości – Centralnego Okręgu Przemysłowego. Pierwszą dębicką oponę wyprodukowano 30 marca 1939 r., natomiast oficjalne otwarcie Fabryki Gum Jezdnych w Dębicy odbyło się 4 kwietnia 1939 r., czyli 567 lat od chwili drugiej, tym razem udanej lokacji miasta (10 czerwca 1372 r.).
Pierwsza wzmianka o Dębicy, zwanej wówczas Dambicha, pochodzi z roku 1293. Mniej więcej w tym okresie istniał już w niej kościół. Ćwierć wieku później osada była już siedzibą dekanatu leśnego złożonego z 14 parafii, do którego w późniejszym okresie dołączono jeszcze parafię strzyżowską i rzeszowską! Położenie przy szlaku handlowym z Krakowa do Lwowa oraz nadawane miastu przywileje, m.in. organizowania rocznych jarmarków w Środę Popielcową, sprzyjały jego szybkiemu rozwojowi, który niestety skutecznie hamowały najazdy wojsk węgierskich pod wodzą Tomasza Tharczaya (1474) i Tatarów (1502). Przed całkowitym upadkiem Dębicę uchroniły działania jej ówczesnych właścicieli Jana Podgrodzkiego i Katarzyny z Latoszyna oraz króla Aleksandra Jagiellończyka, którzy zwolnili miasto z wszelkich opłat i danin. Już wkrótce Dębica przeżywała swój złoty wiek, który przerwał potop szwedzki. Miasto zostało dwukrotnie złupione, najpierw przez Szwedów, a później przez wojska Jerzego Rakoczego. Po I rozbiorze, decyzją władz austriackich, Dębica została pozbawiona praw miejskich. Ożywienie gospodarcze przyniosła dopiero budowa linii kolejowej Kraków-Dębica. Pierwszy pociąg dotarł do miasta 15.10.1855 r. Wkrótce Dębica uzyskała połączenie kolejowe jeszcze ze Stalową Wolą i Rzeszowem, co uczyniło z niej ważny węzeł kolejowy. W 1912 r. Dębica odzyskała prawa miejskie, a jej dynamiczny rozwój umożliwiło włączenie jej w struktury Centralnego Okręgu Przemysłowego.
W czasie okupacji w Dębicy funkcjonowało getto oraz obóz jeniecki i pracy przymusowej w pobliskim Pustkowie, gdzie zginęło ok. 15 tys. osób. Z kolei 12 tys. mieszkańców getta zamordowano w obozie zagłady w Bełżcu. 40% zabudowy miasta legło w gruzach. 