Jarosław
Dawne kolegium jezuickie św. Jana
Opracowanie trasyDariusz MazurekDługość trasy600 mDo odwiedzenia26 PKFinansowanieTrasa sfinansowana przez jej autora
Zespół kolegiacki Jezuitów w Jarosławiu to najstarszy zachowany tego typu kompleks w Polsce. Kolegium zostało ufundowane ok. 1571 r. przez właścicielkę Jarosławia Zofię Kostkę. Dwa lata później generał zakonu wydał zezwolenie na jego otwarcie. Pierwotnie nauka w kolegium miała rozpocząć się pod koniec września 1574 r., ale najazd Tatarów wymusił przesunięcie tej daty o rok. Początkowo w ramach kolegium funkcjonowała trzyklasowa szkoła, w której uczono m.in. podstaw matematyki. Wkrótce doszła klasa czwarta nazwana „humanitas, ihumaniocze” lub po prostu „poetyka”. Przerabiano w niej m.in. wstęp do retoryki oraz poprawne układanie listów i wierszy. W klasie tej uczono też języka greckiego. W Jarosławiu funkcjonowały również studia filozoficzne, trzyletnie dla kleryków jezuickich i dwuletnie dla studentów świeckich. W pierwszym roku uczono na nich logiki, a w drugim fizyki i metafizyki. Murowany budynek kolegium zaczęto wznosić w 1580 r., a przylegający do niego kościół w 1582 r. Pracami kierował Józef Brizio (Britius), który najprawdopodobniej był także projektantem wznoszonego kompleksu. Pierwotnie był to związany z kościołem czworobok, z dwukondygnacyjnymi krużgankami, otwarty na wewnętrzny dziedziniec. Na początku XVII w. kolegium stało się głównym centrum kształcenia na obszarze wschodniej Rzeczypospolitej. W latach jego świetności uczyło się w nim, za darmo… 600 uczniów. Jego wychowankami byli m.in. dwaj kapelani króla Zygmunta III Wazy – ojcowie Cyrowski i Lanicki czy Bohdan Chmielnicki – późniejszy hetman kozacki. Po kasacie zakonu budynki kolegium zostały zajęte na magazyny wojskowe i koszary. Spalone podczas I wojny światowej trzy skrzydła zostały rozebrane. Obecnie z dawnych zabudowań pozostało jedno skrzydło, zachodnie, mieszczące plebanię.
