Opracowanie trasyDariusz MazurekDługość trasy3,2 kmDo odwiedzenia29 PKFinansowanieTrasa sfinansowana przez jej autora
Pułtusk, zwany Wenecją Mazowsza, należy do najstarszych miast regionu. Stosunkowo wcześnie, bo w VII-VIII w., na miejscu obecnego miasta, przy szlakach handlowych biegnących na północ do Prus i wschód na Jaćwież, istniała osada targowa. W późniejszym okresie pełniła ona rolę kasztelanii i strażnicy broniącej północnowschodnich rubieży Mazowsza. Prawa miejskie Pułtusk po raz pierwszy otrzymał w roku 1257 za sprawą księcia mazowieckiego Ziemowita. Już od pocz. XIII w. właścicielami tych terenów byli biskupi płoccy, którzy wznieśli tutaj swoją rezydencję – drewniany zamek obronny (1320). Nie przetrwał on zbyt długo i wkrótce, w trakcie najazdu litewskiego księcia Kiejstuta na Mazowsze, spłonął. Zaszła zatem pilna potrzeba przeniesienia miasta w dogodniejsze miejsce umożliwiające jego skuteczną obronę. Dlatego też drugie miasto zdecydowano się założyć na wyspie utworzonej przez odnogi Narwi oraz jej główne koryto. Lokacja miasta na wyspie nastąpiła w 1339 r. za sprawą bpa Klemensa Pierzchały. W XV w. na wyspie stał już okazały zamek biskupi, kolegiata oraz wieża obronna pośrodku rynku, tzw. stołp. W 1538 r. przy zamku wybudowano renesansową rotundę św. Marii Magdaleny, a miasto, jako trzecie na Mazowszu, otoczono murami obronnymi. Od 1565 r. w Pułtusku zaczęła funkcjonować prowadzona przez jezuitów szkoła średnia. Przy szkole działał pierwszy na ziemiach polskich teatr publiczny. W Pułtusku założono także pierwszą na Mazowszu drukarnię. Do poł. XVII wieku miasto przeżywało swój złoty wiek. 