logo

049

Warszawa
Przez Gucin Gaj do Rozkoszy

Opracowanie trasyKatarzyna Krzywicka (Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków), Dariusz MazurekDługość trasy3,2 kmDo odwiedzenia20 PKFinansowanieTrasa sfinansowana przez jej autorów

Gucin Gaj to dawne założenie ogrodowe położone u stóp wzgórza, na którym znajduje się kościół św. Katarzyny. W 1817 r. kolejny właściciel dóbr wilanowskich, Stanisław Kostka Potocki, zaaranżował w tym niezwykle atrakcyjnym miejscu rekreacyjną przestrzeń.  Przebudowano drewniany, XVIII-wieczny wiejski dwór na małą klasycyzującą willę, w której otoczeniu znalazła się zabudowa nowego zespołu gospodarczego. Naturalne ukształtowanie terenu z malowniczymi stawami miało posłużyć do stworzenia, romantycznej w duchu, kompozycji ogrodowej. Nazwa Gucina została nadana na cześć wnuka założyciela, Augusta Potockiego. Odniesienie do gaju pojawiło się już po śmierci Stanisława Kostki Potockiego, kiedy to jego żona Aleksandra Potocka założyła w tym miejscu pamiątkowy park, upamiętniający zarówno postać męża, jak i jego brata, Ignacego Potockiego. Narodowo-patriotyczny charakter przestrzeni miał zostać wzmocniony przez wprowadzenie elementów małej architektury, m.in. sarkofagu, kamiennej bramy, kamieni pamiątkowych i ławek. Część z nich można oglądać dzisiaj w ogrodzie wilanowskim. Okres do śmierci Augusta Potockiego był dla Gucin Gaju czasem dynamicznego rozwoju powstawania nowych budowli i aranżacji zieleni. Od początku XX wieku majątek zaczyna systematycznie podupadać. Park staje się źródłem drewna dla okolicznej ludności, a dawne zabudowania popadają w ruinę. Do dziś pozostał jedynie czytelny układ przestrzenny pierwotnego założenia, a z zabudowań, grota na skarpie.

Zespół pałacowo-parkowy Rozkosz powstał około roku 1778 jako dar księżnej Izabeli Lubomirskiej dla córki Aleksandry i jej męża Stanisława Kostki Potockiego. Młoda para miała tutaj spędzić miesiąc miodowy. Przez pewien czas mieszkał tutaj także faworyt księżnej, francuski pułkownik Józef de Maisonneuve. W kolejnych latach teren wraz z zabudową zmienia dość często właścicieli, by w 1823 r. trafić w ręce Juliana Ursyna Niemcewicza. Pałac zmienia nazwę na Ursynów, stąd pochodzi nazwa późniejszej dzielnicy. Po upadku powstania listopadowego Ursynów zostaje skonfiskowany i przez kolejne dwadzieścia lat ponownie przechodzi z rąk do rąk. Stan taki trwa do 1850 r., gdy jego nową właścicielką zostaje Elżbieta z Branickich Krasińska, żona poety Zygmunta Krasińskiego. Z wielkim zaangażowaniem dba ona o zabudowania, a poprzez wykup okolicznych włości znacznie powiększa powierzchnię majątku. Najważniejszą inwestycją staje się wybudowanie, według projektu Zygmunta Rospendowskiego, nowego, większego pałacu, który z małymi zmianami przetrwał do dziś. W 1921 r. dobra ursynowskie zostają przekazane Ministerstwu Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z przeznaczeniem na szkołę ogrodniczą. Działania wojenne na terenie założenia pałacowego doprowadziły do zniszczenia części drzewostanu i przedwojennej kompozycji terenu. Obecna aranżacja przestrzeni jest efektem projektu zabudowy realizowanego od 1950 r. przez Stefana Tworkowskiego. W 1956 r. założenie pałacowo-parkowe wraz z okolicznymi terenami zostało przekazane Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego.

;