Warszawa
Cytadela Warszawska
Opracowanie trasyDariusz MazurekDługość trasy3 kmDo odwiedzenia24 PKFinansowanieTrasa sfinansowana przez jej autora
Cytadela Warszawska wzniesiona została w latach 1832-1834 na rozkaz cara Mikołaja, po upadku powstania listopadowego,
z zamysłem sprawowania kontroli nad miastem, będącym ośrodkiem polskiego ruchu niepodległościowego. Od tego czasu nieprzerwanie stacjonują na jej terenie różne jednostki wojskowe. Początkowo były to wojska carskie. W czasie pokoju stacjonowało tutaj około 5 tys. żołnierzy, ale np. w czasie powstania styczniowego w 1863 roku garnizon wzrósł aż do 16 tys. Po zajęciu Cytadeli przez Niemców w 1915 r. w kazamatach działobitni placu broni drogi ukrytej pomiędzy III i IV Bastionem zainstalowano dwa maszty antenowe radiostacji i aparaturę „Telefunken” o mocy 4 kW. W listopadzie 1918 roku nieuszkodzona radiostacja została przejęta przez Polaków. Z tego miejsca 16 listopada 1918 r. nadano w świat depeszę Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego o powstaniu niepodległego państwa polskiego. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Cytadelę przejęło Wojsko Polskie, którego jednostki zajmowały ją do końca września 1939 r. W 1945 r. Cytadela stała się siedzibą dowództwa Warszawskiego Okręgu Wojskowego. Obecnie duża część terenu Cytadeli w dalszym ciągu znajduje się w posiadaniu Wojska Polskiego. Mieszczą się tam Dowództwo Wojsk Lądowych i 3 batalion zabezpieczenia.
Pierwszym cywilnym obiektem na terenie Cytadeli Warszawskiej było otwarte w 1963 r. Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej, zlokalizowane w budynku, w którym od 1834 r. mieściło się centralne carskie więzienie śledcze dla więźniów politycznych Królestwa Polskiego. W jego murach przebywali m.in. członkowie Rządu Narodowego (1863): Romuald Traugutt, Rafał Krajewski, Józef Toczyński, Roman Żuliński i Jan Jeziorański, a także takie postaci, jak Józef Piłsudski, Roman Dmowski czy ksiądz Piotr Ściegienny. Drugim obiektem, który znalazł w murach Cytadeli Warszawskiej swoją siedzibę, było przeniesione z Fortu Czerniakowskiego w 2015 roku Muzeum Katyńskie. Z kolei najnowszymi obiektami, które znalazły swoje siedziby w granicach murów Cytadeli, są Muzeum Historii Polski (2023), którego zadaniem jest zaprezentowanie najważniejszych wydarzeń polskiej historii, ze szczególnym uwzględnieniem polskich tradycji wolnościowych oraz przeniesione z Alej Jerozolimskich w Warszawie Muzeum Wojska Polskiego (2023). 