Pierwszy plac targowy Torunia znajdował się obok kościoła parafialnego (obecnie katedra św. św. Janów). Jednak szybki rozwój miasta zmusił wkrótce jego włodarzy do poszerzenia jego granic, w tym wytyczenia nowego rynku. Nastąpiło to między rokiem 1252 a 1259. Ponieważ teren pod nowy rynek był już częściowo zagospodarowany, powstały plac nieco odbiegał od obowiązujących w średniowieczu kanonów. Po pierwsze miał on kształt nieregularnego prostokąta o wymiarach 109 na 104 m. Po drugie występowało tutaj nietypowe usytuowanie głównego kościoła w stosunku do rynku i ratusza oraz unikatowe położenie franciszkańskiego kościoła Mariackiego przy rynku, zamiast, jak to było w zwyczaju, na obrzeżach średniowiecznego miasta. I wreszcie po trzecie z dwóch narożników rynku wychodziło po jednej ulicy, a nie jak zazwyczaj w takich przypadkach, po dwie. Oczywiście nie miało to wpływu na funkcjonowanie toruńskiego rynku, który jak i w innych miastach tego okresu był przede wszystkim głównym placem targowym, siedzibą miejskiej administracji oraz centrum życia świeckiego. W części zachodniej rynku, obszerniejszej od pozostałych, zwanej niegdyś placem turniejowym, odbywały się zgromadzenia mieszczan oraz igrzyska, turnieje rycerskie związane z tradycją arturiańską i wielkie uroczystości na cześć królów polskich, którzy od poł. XV w. zatrzymywali się często w staromiejskim ratuszu, mieszkając nieraz po kilka tygodni. Również w rynku ogłaszano wyroki i wykonywano egzekucje. W okolicy miejsca, gdzie od 1853 roku znajduje się pomnik Mikołaja Kopernika stał pręgierz i studnia z basenem z bieżącą wodą, którą doprowadzano wodociągami z Bielan. Z czasem funkcje rynku zaczęły ulegać zmianie i z placu targowego przeistoczył się on w reprezentacyjną i najbardziej prestiżową część bogatego Torunia. Pamiątką po tym czasie są stojące do dziś kamienice wystawiane przez możne rody kupieckie, patrycjuszy i inteligencję. Rynek otaczają trzy pierzeje kamienic, z których wiele w czasie destrukcyjnych przebudów w XIX i na pocz. XX w. zatraciło niestety swoje wyjątkowe cechy stylowe gotyckie i manierystyczne, większość jednak nadal kryje w swoich wnętrzach cenne zabytki wyposażenia i malarstwa. Niestety do naszych czasów nie przetrwała czwarta – zachodnia pierzeja rynku, która została niemal doszczętnie zniszczona w trakcie szwedzkiego ostrzeliwania Torunia w 1703 r. Na jej miejscu stoi obecnie m.in. barokowy kościół Ducha Świętego i neogotycki budynek poczty. W 1935 roku Rynek Staromiejski wpisano do rejestru zabytków. Objęty jest on także ochroną konserwatorską jako element historycznego układu urbanistycz-nego Starego i Nowego Miasta. Obecnie Rynek Staromiejski w Toruniu jest najlepiej zachowanym kompleksem średniowiecznego budownictwa mieszczańskiego na obszarze południowego pobrzeża Bałtyku i Morza Północnego.
Tekst na podstawie https://toruntour.pl/3191/rynek-staromiejski-torun
