Biała Podlaska
Zamek Radziwiłłów
Opracowanie trasyDariusz MazurekDługość trasy1,8 kmDo odwiedzenia23 PKFinansowanieTrasa sfinansowana przez jej autora
Pierwszym znanym właścicielem Białej był Mikołaj Nasuta. W jego czasach stał tutaj drewniany gród otoczony palisadą oraz drewniany dwór. Około 1540 roku, obok tego dworu, staraniem Anny Kiszczyny z Iliniczów powstał dwór murowany, który do I poł. XVII w. pełnił rolę tzw. „domu pańskiego”. Wtedy to do Białej przybył Aleksander Ludwik Radziwiłł, który w 1622 r. rozpoczął budowę dużego zespołu zamkowego. Pracami przy jego wznoszeniu kierował znany lubelski murator Paweł Negroni de Szate, zwany Murzynem. Powstała wtedy m.in. trzykondygnacyjna budowla na planie prostokąta o wymiarach 41 × 31 metrów z czterema pięciobocznymi wieżyczkami w narożach i loggią od frontu. W roku 1628 z inicjatywy Tekli z Wołłowiczów, pierwszej żony Aleksandra Ludwika, obok zamku wzniesiono kaplicę. Z kolei dla podkreślenia walorów obronnych rezydencji usypano wokół niej fortyfikacje ziemne w kształcie pięcioramiennej gwiazdy, z pięcioma bastionami otoczonymi fosą i wałem ziemnym. W kolejnych latach obiekt przebudowywano i rozbudowywano. Z czasem jeden z największych dziedzińców pałacowych w Rzeczpospolitej zamknięto od zachodu i północy oficynami. Wzniesiono także wieżę zegarową, którą z bramą o fasadzie w kształcie łuku tryumfalnego łączyła parterowa, ceglana, otynkowana szyja. Brama poprzedzona była przerzuconym nad zalaną wodą fosą zwodzonym mostem. Druga brama znajdowała się w zachodniej części założenia i zwana była „Koszarską”. Prowadziła ona do znajdujących się poza zamkiem koszar. W latach 1760-62 podwyższono jeszcze loggię pałacową oraz przebudowano poddasze, adaptując je na teatr. Kres świetności rezydencji przyniosły rozbiory. Postępująca szybko dewastacja wspaniałej niegdyś magnackiej rezydencji sprawia, iż pod koniec XIX wieku został rozebrany będący w ruinie pałac, a zamkowy dziedziniec przekształcono w park. Swój obecny wygląd zespół pałacowo-parkowy zawdzięcza kompleksowej renowacji, która zakończyła się w lipcu 2020 roku. W jej ramach m.in. odtworzono umocnienia obwarowań, wybudowano Bramę Koszarską i drewniany most, dokonano nasadzeń roślin ozdobnych oraz wyeksponowano zarys murów zamku w gruncie.
źródło Wikipedia
